Czesław Adamczyk, Jan Adamczyk. Foto: Andrzej Bieńkowski

Bracia Adamczykowie

Tekst: Joanna Strelnik. Dokumentacja filmowa: Andrzej Bieńkowski

Muzykanckie rodzeństwo Adamczyków  –  Czesław (ur. 1935), Jan (ur. 1936), Ryszard (ur. 1939),  Krystyna (ur. 1944) i Jerzy (ur. 1948) –  pochodzi z  Leszczyn w okolicy Szydłowca. Pierwszym muzykantem w rodzinie był ich ojciec Feliks, który samodzielnie wykonał skrzypce ok. roku 1928; nie był on jednak wytrawnym skrzypkiem, muzykował w domu dla własnej przyjemności. Jego dzieci grały na wielu instrumentach, Jerzy był harmonistą, Ryszard głównie bębnistą; Krystyna początkowo również grała na harmonii; po kontuzji ręki ograniczyła się jednak do bębnienia na barabanie. Ona i Jerzy zajmowali się też rzeźbą ludową w drewnie.

Najbardziej znanymi i działającymi do dziś muzykantami są skrzypek Jan oraz harmonista – oraz twórca harmonii – Czesław.

Czesław Adamczyk, najstarszy syn w rodzinie, z zawodu stolarz budowlany, mieszkający obecnie w Skarżysku – Kamiennej, zaczął się uczyć grać na skrzypcach w wieku ośmiu lat. Z bratem Janem, towarzyszącym mu na bębenku, występował na uroczystościach rodzinnych. Jednak jego największym marzeniem była harmonia, więc kiedy ojciec kupił mu pierwszy 24-basowy instrument, bardzo szybko nauczył się na nim grać i porzucił skrzypce. „(…) W wieku ok. 12 lat już grał na zabawach do tańca, z Janem na barabanie. Mówił, że jak dostał tę harmonię w lato to już na Boże Narodzenie poszedł grać na tej harmonii. Nie umiał wiele, może ze dwa trzy mazurki, polkę jedną, tango „kwiat paproci” ze słuchu, ale już grał do tańca.” (Cyt. za: „Muzykańska werwa. Twórczość i tradycje rodzinne Adamczyków z Leszczyn”, Katarzyna Zedel)

Od lat 50-tych bracia Adamczykowie grywali na weselach i zabawach w swojej okolicy. W ciągu tych lat zmienił się repertuar – oberki i polki zostały zastąpione przez rumby, tanga, walczyki i slowfoksy. Czesław nauczył się nut, dzięki czemu mógł poznawać i przyswajać sobie nowszy repertuar, przepisując melodie z gazet. Ostatnie wesele ograł w 1985 r.; potem pedałówki wyszły z mody, wyparte przez nowsze instrumentarium.

W latach 70 – tych Czesław Adamczyk zaczął budować harmonie. „Budowy uczył się sam, na podstawie budowy starych instrumentów, a także przyglądając się pracy S. Jędrycha i J. Miazgi z Dęblina. Od podstaw zbudował trzyrzędowe harmonie pedałowe i ręczne, na 24 i na 120 basów. Jeszcze do niedawna reperował harmonie a także akordeony.” (Cyt. za: „Muzykańska werwa. Twórczość i tradycje rodzinne Adamczyków z Leszczyn”, Katarzyna Zedel)

Harmonia wykonana przez Czesława Adamczyka, z charakterystyczną łukowatą klawiaturą, była ulubionym instrumentem słynnego harmonisty z Wygnanowa, Tadeusza Lipca.

Młodszy brat Czesława, Jan Adamczyk, na początku grywał na bębenku i barabanie, z czasem nauczył się grać na skrzypcach i wtedy jego rolę w rodzinnej kapeli przejęła siostra Krystyna.

Oberek. Jan Adamczyk – skrzypce. Jerzy Adamczyk – harmonia pedałowa. Krystyna Adamczyk – baraban. Nagranie 1997. Muzyka Odnaleziona na Youtube

Bracia Adamczykowie, a szczególnie Jan, dochowali się grona uczniów. Zaliczają się do nich: Kacper Ciaś – harmonista pedałowy pochodzący z okolic Stąporkowa, harmonistki Katarzyna Szurman (grająca też na skrzypcach) i Katarzyna Tucholska oraz skrzypaczka, bębnistka, śpiewaczka i budowniczyni instrumentów Katarzyna Zedel.

Po zakończeniu regularnej aktywności muzykanckiej bracia występują wraz ze swoimi uczniami na rozmaitych imprezach i przeglądach. Jan jako skrzypek Kapeli z Błaszkowa, której członkami prócz niego są jego uczniowie  – Kacper Ciaś (harmonia pedałowa) i Katarzyna Zedel (bębenek),  zdobył I nagrodę w kategorii kapel na FSiKPL w Kazimierzu w 2016 r. W tym samym składzie grał na Młynie Harmonistów  w Gostomi w 2017 r. W 2013 r. Czesław był bohaterem zorganizowanych w Szydłowcu warsztatów i pokazu instrumentów będącego częścią programu IMiT „Szkoła Mistrzów Tradycji”. W 2019 obaj bracia przeprowadzili dwudniowe warsztaty i potańcówkę w ramach projektu „Adamczykowie. 48 h” w warszawskiej Ambasadzie Muzyki Tradycyjnej.

Mazurek z Leszczyn. Jan Adamczyk – skrzypce. Czesław Adamczyk – harmonia pedałowa. Katarzyna Zedel – bębenek. Nagranie 2020. Muzyka Odnaleziona na Youtube

Mazurek. Jan Adamczyk – skrzypce. Czesław Adamczyk – harmonia pedałowa. Katarzyna Zedel – baraban. Nagranie 2020. Muzyka Odnaleziona na Youtube

Mazurek. Jan Adamczyk – skrzypce. Czesław Adamczyk – harmonia pedałowa. Katarzyna Zedel – bębenek. Nagranie 2020. Muzyka Odnaleziona na Youtube

 

 

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz ze środków NIW-CRSO w ramach Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2028-2030 PROO

KONTAKT:

ciaskacper@gmail.com
katarzyna.zedel@gmail.com