Kapela Dudków

Historia kapeli sięga Tomasza Dudki ze Zdziłowic – dziadka Bronisława i Tadeusza Dudków, który grał z bębnistą po weselach, zabawach, chrzcinach. Synowie Tomasza – Józef i Stanisław, dołączyli wkrótce do kapeli ojca. Józef z kolei miał synów: Leona, Bronisława i Tadeusza. Nauczył ich grać na skrzypcach, sam grał także na trąbce i barytonie w założonej przez siebie Orkiestrze Dętej OSP w Zdziłowicach. To w wojsku nauczył się grać na instrumentach dętych.

Kapela rodzinna Dudków grała na weselach chłopskich i żydowskich. Od 1975 roku Bronisław i Tadeusz udzielali się też w Gminnym Ośrodku Kultury w Zdziłowicach a od 1985 współpracowali z Ośrodkiem Kultury w Janowie Lubelskim. Wtedy trzon kapeli tworzyło dwóch braci: Bronisław i Tadeusz.

Obaj bracia grali zarówno na skrzypcach, jak i na instrumentach dętych. Bronisław Dudka, wybitny skrzypek i trębacz, był szefem dwóch kapel. W latach 1950-60 był kapelmistrzem wieloosobowej kapeli dętej, grającej na weselach i na uroczystościach państwowo-religijnych. Bronisław Dudka dostarczał orkiestrze repertuaru, rozpisując na głosy instrumenty dęte m. innymi tradycyjny repertuar skrzypcowy, który grał ze swoją kapelą smyczkową.

Kapela smyczkowa pod koniec swojej działalności grała w składzie Bronisław Dudka pierwsze skrzypce, Tadeusz Dudka drugie skrzypce, Zbigniew Butryn kontrabas, Czesław Chmiel bębenek. Kapela grała tradycyjny repertuar roztoczański: polki, oberki, majdaniaki i podróżniaki.  Bronisław Dudka, o surowej twarzy, był w Zdziłowicach autorytetem nie tylko muzycznym. Zawsze kiedy do niego dzwoniłem pytał: to co, przyjedzie Pan nagrywać? Każda nasza wizyta była dla braci Dudków pretekstem, żeby pomuzykować.

***

Bronisław Dudka siedzi ze skrzypcami w cieniu domu. Czeka, aż zaczniemy nagrywać. Opowiada, jak z bratem grał na żydowskich weselach. Pamięta dwie melodie: „hymn żydowski” – to tak, jakby nasz „Jeszcze Polska nie zginęła” – tłumaczy. Jeszcze graliśmy polkę żydowską „Żyd w beczce”. A poza tym graliśmy podróżniaki, oberki, polki, tak, jak na polskich weselach. Najpierw to graliśmy na dwoje skrzypiec i bęben. Ale przed wojną to Żydzi woleli na weselach skrzypce, klarnet i bębenek. Żyd, który zamawiał nas na wesele, dawał zadatek, ale potem Żydy płaciły od granego kawałka. Człowiek zarobił więcej, niż było zmówione.

Kiedyś grałem z bratem na żydowskim weselu w Zdziłowicach i nie udało się zbić szklanki – znaczy ślub nieważny. To całe wesele sie wraca i jeszcze raz powtarza całą drogę i rytuał. Szklanka sie zbiła, wesele ważne.

Najwięcej Żydów było w Modliborzycach – mówi D. – Tam była ich centrala. Tam jakieś muzykanty były. Ale w Zdziłowicach nie było Żydów muzykantów. Pytam, czy zapraszano Polaków w gości na żydowskie wesela. – O czymś takim nie słyszałem – mówi D. – A Żydów na polskie? – Niee, zresztą nawet gdyby, to i tak by nie przyszli.

Chodziliśmy wtedy grać z takim bębnistą, miał duży bęben, a w nim ukryte drzwiczki. Chował tam placek, kiełbasy, co było pod ręką. Ale nakradł tego tyle, że bęben przestał bębnić. Zaczęto szukać przyczyny. Znaleziono drzwiczki, kiełbasę i placek. Więcej już na weselach nie bębnił.

fragment książki Sprzedana muzyka Andrzeja Bieńkowskiego, wyd. Czarne, 2007

Fotografie archiwalne: Archiwum Muzyki Wiejskiej