Fot. Andrzej Bieńkowski

Piotr Gaca
(1927-2017)

Najstarszy z legendarnych braci Gaców; jeden z najwybitniejszych polskich skrzypków wiejskich. Laureat Nagrody im. Oskara Kolberga w 2013 r, wielokrotnie nagradzany na Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu. Więcej na temat jego biografii,  lat aktywności muzykanckiej i nagród można przeczytać w artykule w zakładce Kanon Stu.

Piotr Gaca był często zapraszany na festiwale takie jak Wszystkie Mazurki Świata czy EtnoKraków / ROZSTAJE, gdzie oprócz występów scenicznych prowadził także warsztaty skrzypcowe. Grywał zarówno z harmonią (najczęściej z kapelami Pańczaków i Lipców), jak i z basami.

Na osobną wzmiankę zasługuje pedagogiczna działalność Piotra, który przez wiele lat był mistrzem wielu znanych muzyków ze środowiska miejskiego zajmującego się graniem in crudo, począwszy od Janusza Prusinowskiego – lidera zespołu Janusz Prusinowski Kompania i dyrektora festiwalu Wszystkie Mazurki Świata, poprzez młodszych stażem, ale również wyróżniających się instrumentalistów takich jak Mateusz Niwiński. Muzyka Piotra, uchodząca za trudną i wyrafinowaną, przyciągała osoby nie bojące się wyzwań i gotowe na pokonywanie technicznych trudności. Piotr był wymagającym, ale też bardzo efektywnym nauczycielem – potrafił przekazać wiedzę w przejrzysty sposób, wygłaszając celne i uderzające w sedno problemu uwagi.

Janusz Prusinowski o grze Piotra:

„Piotr, uczeń Jana Bogusza, widział i słyszał legendarnego mistrza w robocie, czyli na weselach. Uważam, że przejął od niego nie tylko melodie, ale także sposób prowadzenia tancerzy i „patenty na czarowanie”. Te patenty zawierają się przede wszystkim w rytmice i precyzji gry: w charakterystycznych uskokach prowadzonej melodii, które powodują u uważnego tancerza takie „przybicie” cholewą do podłogi, po którym wyskakuje się w powietrze i jest przez chwilę wrażenie latania. To daje z kolei poczucie mocy i wolności oraz pierwotną radość, jaką widzimy u małego dziecka podrzucanego do sufitu. Kolejne „sztuczki” to przeciągnięcia, które mają za zadanie „lot tancerza” maksymalnie wydłużyć. (…)

Piotra Gacę można również rozpoznać po „melodii” i brzmieniu jego skrzypiec – każdych, które weźmie w ręce. Wynalazł on (prawdopodobnie) charakterystyczny ozdobnik – łkający krótki tryl o całą tercję w górę. Brzmi to za każdym razem wzruszająco. Także wibracja na nieco obniżonym dźwięku prowadzącym przypomina ludzki śpiew. (…)”

Młyn Harmonistów. Piotr Gaca, Józef Kędzierski, Joanna Strelnik. Muzyka Odnaleziona na Youtube

Młyn Harmonistów. Piotr Gaca, Maria Siwiec, Mateusz i Agnieszka Niwińscy, Joanna Strelnik. Muzyka Odnaleziona na Youtube

Materiały na stronie są dostępne na licencji CC-BY-NC-ND

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach Programu Patriotyzm Jutra
Przedsięwzięcie współfinansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego
Dofinansowano ze środków UMiG Nowe Miasto nad Pilicą
Partnerem w organizacji wydarzenia jest OSP Gostomia, Stowarzyszenie Działań Lokalnych MŁYN, Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Mogielnicy oraz wydawnictwo Muzyka Odnaleziona

Artykuły powiązane: