Józef Zaraś

Jedziemy do Floriana Porczka, basisty. Czeka z nim jego teść, Jan Malec. Okazuje się, że Malec nie daje rady bębnić, bo boli go ręka i musimy przerywać. Jadę po Józefa Porczka i przywożę go z harmonią. Zarasiowi wyraźnie bardziej pasuje gra z harmonią. Rozumieją się doskonale, grają bez przerwy, nawet wtedy, gdy przerywam nagranie lub pijemy wódkę. Grają jak opętani, ich nastrój udziela się Florianowi, który teraz bębni na barabanie. W końcu zaczyna też grać na skrzypcach, budząc śmiech Zarasia i całej jego rodziny. Kiedy kończy, Malec komentuje: „A to były starodawne obery”.

Córka Zarasia opowiada, że często ojciec wraca z wesela i jeszcze gra, bo przypominają mu się jakieś oberki. Potrafi też w środku nocy zacząć nucić jakiś kawałek, wiercić się na łóżku, a w końcu wstać i grać. Przepędzają go wtedy z domu, bo „przecież dzieci śpią”. Widzę, że Zaraś jest zakochany we wnukach i nawet przy graniu każdą wolną chwilę wykorzystuje, żeby się z nimi pobawić. Po zakończeniu nagrań pokazuję cały nakręcony film w telewizorze. Muzykanci są pełni dystansu do siebie, śmieją się z jakichś swoich śmiesznych zachowań utrwalonych na filmie.

Jest już 11 w nocy. Zaraś prosi mnie, abym pojechał z nim do sąsiedniej wsi, gdzie chce kupić od kogoś pralkę. Jedziemy tam wraz z jego żoną. Po dogadaniu transakcji Zaraś wyciąga wino, które wypijają z gospodarzem, i rozgaduje się. Mówi, że dawniej podobała mu się gra Józefa Kędzierskiego, ale teraz Kędzierski już nie gra.

On sam bierze teraz za wesele 28-30 tysięcy, dzielą pieniądze równo pomiędzy skrzypka, akordeonistę, perkusistę i saksofonistę lub trębacza. Pieniądze z „marszówki” też dzielą równo. Chodzi po weselach z młodym, mniej więcej trzydziestoletnim akordeonistą z Gałek. Przestał chodzić z Józefem Porczkiem, bo ten nie chciał się z nim dzielić po równo. Dawniej grał też z Adamusem, ale ten go wykorzystywał, nie mówił, ile zgodził za wesele. Raz przyjechali do Zarasia młodzi z jego zdjęciem prosto z wesela i zażądali, żeby jechał z nimi grać zamiast Kmity i Zaraś poszedł, a tymczasem Kmitę, jako uzurpatora, przepędzili – opowiada Zaraś. Wczoraj z kolei poszedł na wesele z zięciem, harmonistą, bo zięć pod jego nieobecność wziął zadatek, twierdząc, że grywa z Zarasiem. Na weselu okazało się, że zięć zna tylko kilka oberków i jak ktoś coś zaśpiewał, to nie potrafił tego odegrać. Goście zelżyli go strasznie i przepędzili. Na szczęście niedaleko był znajomy akordeonista, który z Zarasiem wesele dokończył, a zięć położył uszy po sobie i słowem się nie odezwał.

Mówi Zaraś, że ludzie go nagrywają i robią na tym ciężkie pieniądze i że ja też zarobię na nim ciężką forsę, ale jak on przestanie grać, to będzie już koniec muzyki ludowej.

Zeszyty etnograficzne, 25 sierpnia 1986

Fotografie archiwalne: Archiwum Muzyki Wiejskiej

Artykuły powiązane: