[CD] Biskupizna

Biskupizna to mikroregion etnograficzny położony w południowo-zachodniej Wielkopolsce. Składa się nań dwanaście wsi wokół miasteczka Krobia, które od XIII wieku, aż do rozbiorów stanowiły własność biskupów poznańskich. Mniejsze obciążenia pańszczyźniane, a potem stosunkowo szybkie i korzystnie dla chłopów przeprowadzone uwłaszczenie zaowocowały dostatniejszym życiem Biskupian oraz wykształceniem się u nich poczucia odrębności, a nawet elitarności. W ciągu kilku wieków Biskupianie dorobili się własnej gwary i kuchni, bawili się i świętowali przy swojej dudziarskiej muzyce tańcząc wiwaty, równe i przodki. Najbardziej charakterystycznym elementem miejscowej kultury stał się strój. Mężczyźni wkładali wysokie buty, czarne kapelusze i marynarki w kolorze biskupich ornatów, kobiety – fantazyjne czepce, krochmalone kryzy, bogato wyszywane fartuchy, kilka warstw spódnic i korale.

Czas zaborów był dla Biskupian okresem walki z germanizacją. Wtedy umocniło się w nich przywiązanie do lokalnej tradycji, patriotyzm, a także przysłowiowa wręcz pracowitość i gospodarność. Okres II Rzeczypospolitej wiąże się z początkiem działalności popularyzującej kulturę ludową Biskupizny. W 1932 roku utworzone zostało Koło Regionalne w Domachowie, a przy nim Biskupiański Zespół Folklorystyczny “in crudo” z inicjatywy Jana Bzdęgi. Zespół działał do wybuchu II wojny światowej i został reaktywowany dopiero w roku 1972.

Dziś lokalne tradycje podtrzymuje i pielęgnuje przede wszystkim młode pokolenie 20-30 letnich Biskupian i Biskupianek wspieranych przez najstarszych członków Biskupiańskiego Zespołu Folklorystycznego z Domachowa i okolic – Franciszka Jesiaka i Annę Chudą.

W ostatnich latach znacząco wzrosło zainteresowanie tradycjami muzycznymi Biskupizny oraz jej ogólnopolska rozpoznawalność. Do tej zmiany przyczyniła się między innymi współpraca Biskupian z warszawskim stowarzyszeniem „Dom Tańca”, zajmującym się popularyzacją i upowszechnianiem muzycznych tradycji polskiej wsi. Stowarzyszenie od 2013 roku organizuje w Starej Krobi letnią szkołę tradycji, która poświęcona jest bogatemu dziedzictwu kulturowemu regionu – Tabor Wielkopolski. W ramach tego tygodniowego wydarzenia odbywają się różnego rodzaju warsztaty obejmujące praktycznie wszystkie dziedziny lokalnej kultury tradycyjnej (od tańców i śpiewów po kulinaria i stolarstwo) oraz codzienne zabawy taneczne przy muzyce na żywo. Głównym celem Taboru jest przekazanie w interesujący, nowatorski i bezpośredni sposób niematerialnego dziedzictwa kulturowego Wielkopolski młodszym pokoleniom. Oprócz Taboru czy Festiwalu Tradycji i Folkloru na Biskupiźnie odbywają się też potańcówki przy muzyce tradycyjnej, a wśród nich cykliczne z okazji „Katarzynek” czy „Podkoziołka”, których tradycja sięga w Domachowie setek lat. Z roku na rok wydarzenia te cieszą się coraz większym zainteresowaniem mieszkańców Biskupizny, jednocześnie inspirując kolejne osoby do podobnych działań we własnych regionach.

Na płycie zagrali i zaśpiewali członkowie Biskupiańskiego Zespołu Folklorystycznego z Domachowa i okolic:
Anna Chuda | 1946 | Posadowo | śpiew
Franciszek Jesiak | 1930 | Stara Krobia | śpiew
Krzysztof Polowczyk | 1985 | Domachowo | dudy wielkopolskie, skrzypce podwiązane i śpiew
Adrian Maćkowiak | 2001 | Bukownica | dudy wielkopolskie
Małgorzata Szymankiewicz | 1996 | Krobia | skrzypce podwiązane
Julia Hampelska | 1998 | Krobia | skrzypce podwiązane
Kazimierz Nowak | 1942 | Posadowo | harmonia diatoniczna
oraz goście:
Antoni Beksiak | 1972 | Warszawa | śpiew
Witold Roy Zalewski | 1983 | Poznań | śpiew